پیامد تنبیه در شکلگیری احساسات کودک
با استفاده از برخی روشهای فصل «دعوت به همکاری»، بهخوبی درمییابیم که تا چه حد باید بر خود کنترل داشته باشیم تا از به کار بردن آنچه پیشازاین به زبان میآوردهایم اجتناب شود. برای بسیاری از ما بهویژه در زمان ناراحتی طعنه، سخنرانی، اخطار، اسم گذاشتن و یا تهدید، در طول دوران رشد به شکلی لاینفک جزوی از زبان گفتارمان شده است و ترک این عادت کار سادهای نخواهد بود.
والدین گرامی اغلب میدانند که باوجود اتخاذ تصمیم جدی و حرکت در مسیر تغییرات بازهم در گفتوگو با فرزندانشان ناخودآگاه عادت قبل را در پیش میگیرند و البته این مسئله آنان را ناراحت میکند. تنها تفاوت مهمی که وجود دارد این است که این بار آنان بهاشتباه خود پی میبرند و این نشاندهنده پیشرفت خوبی در کار است که اولین گام در ایجاد تغییرات محسوب میشود. همه ما بهخوبی میدانیم که مرحله تغییر، مرحله آسان و زودگذری نیست.
بارها متوجه شدهایم که بازهم از روشهای پیشین استفاده کردهایم، «مشکل تو چی است؟ چرا هیچوقت به خاطر نمیسپاری که چراغ حمام را خاموش کنی؟» بعدازاین نمونه از حرف و رفتارها، خود آزرده میشویم و تصمیم میگیریم که بار دیگر هرگز اینگونه صحبت نکنیم ولی بازهم تکرار میشود و… اکنون مواقعی هست که من تمامی راههای صحیح را دنبال کردهام ولی باز تلاش من به ثمر نمیرسد. فرزندانم مرا نادیده میگیرند و یا بدتر از آن به من بیاعتنایی میکنند. در چنین مواقعی، تنها کاری که مایلم انجام دهم تنبیه آنهاست.
حال باید ببینیم آیا تنبیه درست است یا نه؟ هرگاه این سؤال برایم مطرح میشود بهتراست از خود بپرسیم: «چرا ما تنبیه میکنیم؟» در اینجا پاسخهایی از والدین را آوردهایم: «اگر ما بچهها را تنبیه نکنیم، آنها ممکن است حتی جنایتکار شوند»، «بعضی وقتها آنقدر عصبانی هستم که نمیدانم چه کار میکنم»، «اگر من فرزندم را تنبیه نکنم، او چطور خواهد فهمید که کارش اشتباه بوده و دیگر نباید آن را تکرار کند؟» و «من پسرم را تنبیه میکنم چون این تنها چیزی است که او متوجه میشود؟» جالب است که وقتی از والدین میخواهیم که احساس خود را وقتی تنبیه میشدهاند به یاد آورند، پاسخهایی بدین شکل میدهند: «من از مادرم ناراحت میشدم و بعد احساس گناه میکردم»، «من با خود خیال میکردم که یک روز من بیمار میشوم و آنها به خاطر کاری که با من کردهاند بسیار متأسف خواهند شد»، «من فکر میکردم پدرم درست میگوید، من پسر بدی هستم و باید تنبیه شوم»، «با خود فکر میکردم، آنها خیلی بدجنس هستند، نشانشان خواهم داد من بازهم این کار را خواهم کرد ولی این بار آنها مرا نخواهند گرفت.» هرچه در این پاسخهای والدین بیشتر دقت کنیم، بیشتر متوجه میشویم که تنبیه کردن به احساساتی مانند تنفر، انتقام، دفاع، گناه و بیارزشی و ترحم منجر خواهد شد.
دکتر امیرمحمد شریف
روزنامه خراسان/خراسان رضوی – مورخ چهارشنبه 1393/03/28 شماره انتشار 18713
دیدگاهتان را بنویسید